မထင်မှတ်ဘဲ ရုတ်တရက် ကွယ်လွန်ခြင်း နှင့် ဆောင်ရန်၊ ရှောင်ရန် အချက်များ

မထင်မှတ်ဘဲ ရုတ်တရက် ကွယ်လွန်ခြင်းအကြောင်း သိကောင်းစရာ…

Sudden Unexpected Death “မထင်မှတ်ထားဘဲ ရုတ်တရက်ကွယ်လွန်ခြင်း”.. တဲ့။ ဘဝတလျှောက် မိမိပတ်ဝန်းကျင်မှာ မိတ်ဆွေအပေါင်းအသင်း ဆွေမျိုးညာတိတွေ (မတော်တဆ ထိခိုက်တာ Accident မဟုတ်ဘဲ) မမျှော်လင့်ဘဲ ရုတ်တရက်ကွယ်လွန်တယ်ဆိုတာမျိုး ကြားဖူး ကြုံဖူးကြမှာပါ။ အစိုးမရတဲ့ သေခြင်းတရားဟာ မွေးစကတည်းက သူ့အခွင့်အခါကို အနားမှာ အမြဲ စောင့်နေတယ် ဆိုပေမယ့် ဒီလို ရုတ်တရက် ဖြစ်တဲ့အခါ သွားလေသူမှာ ဝေဒနာခံစားရ နည်းပါးမယ်လို့ မျှော်လင့်ရသော်လည်း ကျန်ရစ် သူတွေတော့ဖြင့် ဖြေမဆည်နိုင် ဖြစ်ရတတ်တယ်။

Sudden Unexpected Death ဖြစ်ရတဲ့ အကြောင်းရင်းတွေ များစွာရှိပါတယ်။ ဒီထဲက ကိုယ်တိုင်ကြုံဖူးတာလေး ပြောပြချင်တယ်။ 2nd MB ကျောင်းသားဘဝမှာ အတန်း ၂ တန်းချိန်းပြီး ဘောလုံးကန်ကြတယ်။ ပွဲမပြီးခင် ကျောင်းသား တစ်ယောက်က ဂိုးတိုင်ကိုမီပြီး ထိုင်လျှက်နဲ့ သတိမရတော့ဘူး။ ဆေးရုံပို့တယ်။ ဦးနှောက်ထဲမှာ သွေးယိုစီးနေပြီ။ ဦးနှောက် သွေးကြောတစ်နေရာမှာ နံရံပါးပြီး ပူပေါင်းလို စူထွက်နေတဲ့ မွေးရာပါ ဖြစ်နိုင်တဲ့ အဖောင်းကလေးက ပေါက်ထွက်တယ်။ ဦးခေါင်းခွံဖောက်ပြီး သွေးခဲကို ထိန်းပေမယ့် မရတော့ဘူး။ ဆုံးတယ်။ Ruptured Berry Aneurysm လို့ခေါ်တယ်။

ဒီလိုအဖြစ်နဲ့ ခပ်ဆင်ဆင် မိတ်ဆွေတစ်ယောက်ရဲ့ သမီးလေး ရေချိုးခန်းအထွက်မှာ သတိလစ် လဲကျပြီး ဆုံးဖူးတယ်။ မြောက်ဥက္ကလာမှာနေတဲ့ မိတ်ဆွေက ည သန်းကောင်ကျော် ဖုန်းဆက်တယ်။ သား အဆက်မပြတ် ချောင်းဆိုးပြီး သွေးအန် နေတယ် ဆိုပါတယ်။ ချောင်းဆိုးသံ ဒီဘက်က ကြားနေရတယ်။ သူ့မှာ နှလုံးအဆို့ရှင်မကောင်းတာ သိထားတော့ ဆေးရုံအမြန်ပြေးဖို့ ပြောရတယ်။ ကားငှားဖို့ မလွယ်ဘူးဆိုလေတော့ ကိုယ်က ကားထုတ်ပြီး လိုက်ရတယ်။ ဆေးရုံရောက်ပြီး မိနစ်ပိုင်းအတွင်း ဆုံးတယ်။ နှလုံး အဆို့ရှင် ပြုတ်ထွက်လေတော့ အဆုတ်ထဲမှာ သွေးအိုင်ခဲ့တာပါပဲ။ Prolapsed Valve လို့ခေါ်တယ်။

၁၉၈၈-၈၉ Curfew ထုတ်ထားချိန် ည ၁၁ နာရီခွဲလောက် အိမ်နီးချင်းတယောက်က လာပြေးခေါ်တယ်။ အဖေ ရင်ဘတ် အောင့်လို့တဲ့။ ပြေးကြည့်တဲ့အခါ ဇီးကင်းလောက် ချွေးသီးချွေးပေါက်တွေနဲ့ ပြာနှမ်းစ ပြုနေပြီ။ နှလုံးသွေးကြောပိတ်တာမို့ အရေးပေါ်ဆေးတွေ ထိုးနေရင်း မိနစ် ၂၀ လောက်အတွင်း ဆုံးရှာတယ်။ Massive Myocardial Infarct။ ၂၀၁၃ မှာ ညီဝမ်းကွဲတယောက် ရုတ်တရက် သတိလစ်လို့ အရေးပေါ် ပြေးရတယ်။ စစ်ဆေးလိုက်တော့ ဦးနှောက်သွေးကြော ပေါက်တယ်။ စဖြစ်တာနဲ့ ၁၂ နာရီအတွင်းဆုံးတယ်။ မနှစ်က သူငယ်ချင်းတစ်ယောက် အလားတူ အဖြစ်အပျက်နဲ့ ဆုံးတယ်။ Cerebral Haemorrhage။

Sudden Unexpected Death အကြောင်းအမျိုးမျိုးရှိရာမှာ ပြောချင်တဲ့အကြောင်းတခု အခုမှ စပါမယ်။ ဒါက Choking လို့ ခေါ်တဲ့အဖြစ်။ လေပြွန်ထဲ အစာ သို့ အန်ဖတ် သို့ ဆေးလုံးဆေးတောင့်ဝင်ပြီး လေပြွန်ပိတ်တာ။ အသက်ရှုရပ်ပြီး မိနစ် အနည်းငယ်အတွင်း ရုတ်တရက် သေနိုင်တဲ့အဖြစ်။ လွန်ခဲ့တဲ့ ၈ လကျော်က မိတ်ဆွေတစ်ယောက် ဆေးသောက်ရင်း မတော်တဆ လေပြွန်ထဲဝင်တယ်။ ဇနီးက အနားမှာရှိလို့ ဝိုင်းကူရင်း ဆေးက ပြန်ထွက်ကျလာတယ်။ ကံကောင်းပေလို့သာ ပေါ့။

လွန်ခဲ့တဲ့ ၂ နှစ်ကျော်က နိုင်ငံခြားမှာနေတဲ့ မြန်မာဆရာဝန် မြန်မာပြည်ကို ပြန်လာလည်ရင်း မနက် အိပ်ယာထဲမှာ ဆုံးနေတယ်။ စစ်လိုက်တော့ လေပြွန်ထဲမှာ အစာတွေပိတ်နေတယ်။ ညစာစားပွဲအပြန် အိပ်ယာထဲမှာ အိပ်နေစဉ် အကြောင်း ကြောင်းကြောင့် အန်ရာက အန်ဖတ်ဟာ အသက်ရှု လမ်းကြောင်းထဲ မတော်တဆ ဝင်တယ်။ ညသန်းကောင် ကိုယ်စီ အိပ်ပျော်နေလို့ အနားမှာ အကူမရှိတော့ ဆုံးရတယ်။

ဒီရက်ပိုင်းအတွင်း ရင်းနှီးတဲ့ မိတ်ဆွေတစ်ယောက် ရုတ်တရက် ဆုံးပါးလို့ စိတ်မကောင်းဖြစ်ရတယ်။ ကျန်ရစ်သူ ဇနီးထံသတင်းမေးရင်း သိလာတာက ညစာစားပြီး အခန်းထဲဝင်သွားတယ်။ တစ်နာရီလောက်အကြာ အခန်းထဲလိုက်ဝင်သွားတော့ သောက်ထားတဲ့ ဖျော်ရည်တွေ အန်ထွက်နေသလို လူက ပြာနှမ်းနေပြီ ဆိုပါတယ်။ ဆေးရုံအပြေး လမ်းမှာတင် ဆုံးပါတယ်။

အစားအစာ ဆေး အန်ဖတ် စတာတွေ လေပြွန်ထဲ မတော်တဆ ဝင်တဲ့အချိန် အနားမှာ Heimlich Maneuver လုပ်တတ် သူမရှိရင် လူမရှိနေရင် မိနစ်ပိုင်းအတွင်း အသက်ဆုံးရှုံးနိုင်တယ်။ လည်ပင်းအလည်တည့်တည့်ကို လက်နဲ့စမ်းရင် အရိုးနု ကွင်း ကလေးတွေရှိနေတဲ့ လေပြွန်ကို စမ်းလို့ရတယ်။ အပြင်က တစုံတခုဖိမိရင်တောင် ပြားပြီး မပိတ်သွားဖို့ အရိုးနု ကွင်းကလေးတွေ ပတ်ထားပေးတယ်။ သူ့အနောက်မှာတော့ ကြွက်သားတွေသာရှိတဲ့ အစာပြွန်ရှိနေတယ်။

ပါးစပ်အတွင်းပိုင်း လျှာရဲ့ အနောက်ပိုင်း အသံအိုးနားမှာ အစာပြွန်နဲ့ လေပြွန်ဟာ ၂ ခုခွဲသွားတယ်။ လေပြွန်ဟာ ဘယ်ညာ ၂ ခုခွဲပြီး အဆုတ် ၂ ဖက်ကို ဆက်တယ်။ အစာပြွန်ဟာ အောက်ဖက်အလယ် ရင်ညွန့်ပိုင်းမှာ အစာအိမ်နဲ့ဆက်တယ်။ အစာ ကို မြိုချလိုက်တဲ့အချိန်မှာ လေပြွန်ဟာ အလိုလိုပိတ်နေပြီး အသက်ရှုလို့ မရပါ။ အသက်ရှုတဲ့အချိန် လေပြွန်ပွင့် နေခိုက် အစာပြွန်ဟာ အလိုအလျှောက်ပိတ်လို့ မြိုချမရပါ။ အသက်ရှုတာနဲ့ အစာမျိုချတာကို တကြိမ်မှာ တစ်ခုကိုသာ လုပ်လို့ရပါတယ်။

Choking မဖြစ်စေဖို့..

၁။ အစာကို ပါးစပ်ထဲ ပလုတ်ပလောင်း စားနေချိန် အားပါးတရ စကားပြောတာ လှိုက်လှိုက်လှဲလှဲ ရယ်မောတာ သတိထားပါ။

၂။ အစားစားနေချိန် နှာချေမိတော့မယ်ဆိုရင် ပါးစပ်ထဲက အစာကို အမြန်ထွေးထုတ်ပါ။ ဘေးပတ်ဝန်းကျင်ကို အားမနာပါနဲ့။ နှာချေတဲ့ process မှာ နှာချေတဲ့လေမှုတ်ထုတ်လိုက်တဲ့ အရှိန်နှုန်းဟာ 60 miles per hr ရှိပါတယ်။ ဒီလို အင်အားနဲ့ volume နဲ့ မှုတ်ထုတ်နိုင်ဖို့ ပထမဆုံး အဆုတ်ထဲကို လေတဝ ရှုသွင်းရပါတယ်။ ဒီလို အချိန်တိုအတွင်း အမြန်ရှုသွင်းချိန် ပါးစပ်ထဲ အစာရှိနေရင် လေပြွန်ထဲဝင်လို့ သီးတတ်ပါတယ်။

၃။ ဆေးလုံးဆေးတောင့် တွေ သောက်တဲ့အခါ သောက်ရမယ့် ဆေးအားလုံး လက်ခုပ်ထဲထည့် တခါတည်းသောက်မယ့်အစား ၁ လုံးစ ၂ လုံးစ ခွဲသောက်ပါ။

၄။ အသက်ကြီးသူတွေ ကလေးငယ်တွေ အန်နေတဲ့အခါ ဂရုတစိုက် အနားကနေ ကူညီပေးပါ။

၅။ ရောဂါကြောင့် အစာအိမ်မကောင်းလို့ အန်နေတာ ယမကာကြောင့် အန်နေတာဖြစ်ရင် လှဲမအိပ်သင့်ဘူး။ အနည်းငယ် မတ်မတ်လေး ထားသင့်ပါတယ်။ လှဲအိပ်မယ်ဆိုရင် ပက်လက်အစား ဘယ်ညာတစောင်းထား အိပ်သင့်ပါတယ်။

၆။ အမူးလွန်လို့ အန်ချင်နေတယ်ဆိုရင် ရေတဝ သောက်ပြီး လက်ထိုးအန်ပစ်လိုက်တာ ဘေးအကင်းဆုံးပါပဲ။

၇။ Heimlich Maneuver ကို ကိုယ်တိုင်လည်း တတ်ပါစေ။ အနားက လူတွေလည်း တတ်ပါစေ။ ပြည့်စုံပြီလို့ မဆိုနိုင်ပေမယ့် အသိတစ်ခုတော့ ပေးသင့်တယ်ထင်လို့ စိတ်မကောင်းဖြစ်နေလျှက် ရေးရပါတယ်။

Maung Maung Myint